خوشک و برایانی عەزیز
فەرە فهره خۆشحاڵم که له خزمهتانم. فهرهیش سپاس ئهکهم له بنهماڵهی مستهفا سۆڵتانی که منیان بانگ کرد. ممنونم
شتێک بووچهکهێک نیه پیاو سی ساڵ بهڕوواته دواوه. ئهویش له زمانی شاید دیر لائهقهل لهو سنهی ئێمه ئیمکانی نیه دووباره بیوینین،شایدیش بیوینین.
آنچه که به من مهربوت بوو له ڕابته له گهڵ کاک فوئادی عهزیز عهرز کهم ئهو مودهتی بووی که له شورای شاری مهریوان گهرد یهک کارمان کرد. رئیسی شورای شار جهنابی کاک عوسمانی خالیدی بوویی، کاک فوئادی عهزیز بوویی بندهیش بوویی غهیریتریش بووین، بندیش به ناو ئهسڵاح سوخهنگوو بووم، یانی بیشتر ئهو کهسانه ئههاتنه ڕێێ مزاکرات ئێمه گهرد ئهوان بهحس داشتیم و گفتگوو داشتیم. کاک فوئاد وبنده و جهنابی شیخ، یا ئهگهر گاهی ئهوان تشریف نداشتن یا وهختیان بنده بیگمان گوزارشی دام به ئهوان و ئهوانیش گوزارش دان وه رفیق یهلیان،
ئهوی که من توام عهرز کهم دوو مسئلهی موهمه، یهکێکی ئهوه بوویی نهقشی کاک فوئاد له شکڵدان حهرکهت له مهریوان
کاک فوئاد لهو پیاوانه بوویی نهوێسیا که مهسهڵهن لافاو بویهدی عهرز کهم وهک ههرهس بکفته بانی ناو ههچهڵی جا ئهوسا فکر بکهی چ بکهی. نه خهت داشت بیرو باور داشت، حوسهڵه و ئارامیش داشت.
فتری زیرکی و ئهستعداد خاسش داشت. مهغز ریازی بوویی، با هوش بوویی، دقیق بوویی له کاریهلهی، خهیلی باحوسهڵێش بوویی. چیا دهڕی ناو کار ههر چه توانست یانی ههر چه ئیمکان له ڕێ داشت تهغیر دای ئهوی که نیتوانست تهغیری بیا ههر ئهو چته له دوی دهرهاوردبووی باعیس بوویی ئهو تیکهیهلهی بعدیشه به هرحاڵ جیبیهنه ههیردسژ کارگهلی خهیلی سیستماتیک بوویی دهروس بوویی دقیق بوویی.
ئهڕای ئهولین بار تیپ مسهلهح له مهریوان دهروس کرد" یهکیهتی جوتیاران" ئهکسریانیش مناڵ یهلهی بووین که حهدئهقل دیپلوم یا خوار دیپلوم بووین، دهرس خوانین، کهتاو خوانین یانی کهس یهله بووین بتوانن چهش بخوانین، کهتاو بخوێنن دهرک داشتن دهقیق بووین.
یهکیتر بوویی که مهریوان له نهزر دهوڵهت یه ئهره به مسئلهس که توام باس کهم ومزاکراتێ پیش داشتیم به گهردی چهمران، ابو شریف، لاهوتی، هوشنگی، گلستانی و خهیلی لهوانه هاتن و چین، یهک توانستیم دهریابیم که حهساو فهره له نهزر ئهوانهوه بیشتر له حهد لازم کهن له بان مهریوان
بهعدها که خۆم فکر کردم ساڵێ دیم حهساویان دروس بوویی. عهرز کهم ئهڕا حهساویان دهروس بوویی و چه موزوعێتی موهمی داشت مهریوان ئهڕای دهوڵهت، نه فهقتیش دهوڵهت ئێران بهڵکه هاوسایهمانیش عێراق. ئهوس عهرز کهم ئهڕاتان، و ئهوسا توانیم قهدر و سهنگینی کهسێک جور فوئاد بفهمیم و بهناسیم که چه کردوو له نهزر ئه قوایهله چه خهتری توانست بووه بهلقوه ئهڕای داهاتوو ئهڕای آینده.
یه بوو که ئهوڵین بار نیروی مهسلهح بهوجود هاورد به کومهک فهره لهو کورله خوب مهریوان یه باریش عهرز کردم منجمله شههید عهتای حاجی ئهمین بهگ، عهتای روستمی.
نیروی مهسلهح له ناو شههر دهروس بوویی ئهمنیت شههر وه دهس گردن عهرز کهم بیشتر دوکانیهل واز بوویی گاهی وهختێک، ئهو رێهش سهر مهرز وی ههمیشه عهرق و مهشروب تیا بوو مردم ههمیشه مهس بوو یه فهقهره تیرئهندازی بوویه ئهویش ئهختلاف فامیلیان بوویه ویلا هیچ تهعێێر عهجیب و غهریبی نهبوویه. چنان نهزم مهریوان داشت وهو نیرو کهم مهسلحی که داشت، عهرزش کردم بیشتر نیروکه یا مهحهسل بووین یا مهعهلیم بووین یا کهسهلێ تازه دیپلوم بووین
جهنگیش داشتن گهرد پادگان یه جهنگش فهرو تول کهشی یه مانگ وهلی مهسهلهن ئهو گهشته نیرو عهزیکیک له پاوه و ههورامان بیی نهتوانست ئهقره بووسی. یه دهلیلی له رههبریانه جهستهجو کرد.
له مهریوان بوچیک بوویی، نیرو کهم بوویی وهلی نهزم داشت، شهکل داشت، ههدفیش داشت، نهقشی کاک فوئادیش شکی له گهل نیه خهیلی جدی بوویی نهقش ئهسڵی بوویی. کوڕهیهلهتر، کهسیهلهتر ئیمروز ئهلحهمدوڵا فهریان لێره دیم ئهڕای من ڕاسی ڕاسی جوره خهیلی ممنون خهیرتان قهبووڵ منتان دهعوت کرده ئهێره. ئهڕام جوره موزه بیی، کهسهیهلهی دیم که سی ساڵ وهرزی دیم مهسهلهن. خهیلی خۆشحاڵم لائهقل سی ساڵ ئهحساس جوانی کردم یه لهحزه.
عهرز کهم ئهو کوڕهیهلهیشه له مهریوان ئهقشی ئهساسی داشتن خهیلی قورس یانی چهشتی دهروس کردون که بازێ که هاتن له شارهتری ئێران که هاتن تهعهجب داشتن که ئهڕه لهێر ئایین نیه، نهکوشن نیه، جهنگ نیه ئهڕا دهزی نیه تهعهجبش کردن.
در عێنی که دهرگیری بییه گهرد پادگان گهرد ئهو نیره بسیار کهم نائازموده تهریفهش نیه جهنگ نکردبوو وهلی نهتونست پادگان زهفهر بکاته ئێمه له حاڵێک مهریوان یهکێک له معابر موهم بین النههرین بهو دلیلهش پادگانی گهوری داشت، تیپی گهوره بوویی وهلی له پاوه نهوویی با وهجود ئهوه نتوانستن زهفهر بکهن. ئهڕای ئهوه که نهزم داشت نهزم که راجهع به .....
به ههر حاڵ وزعهیته مهریوان خهیل جدی بیه توند و توند ئههاتن، کهسی جوری چهمران شوخی نهوویی. له یهکێێ له جهلهسهیهله که نیشتویم له فهرمانداری مهریوان. چهمران وهتی ئێمه خهوهر داریم شهست سههیونیست ها ناو کوردستان
کاک فوئاد وهت ئاغا پهنجاو و نۆی ئهڕا خۆت یهکی نیشین دهره مهیی. ئهوش وهت کهێ، به فارسی عهرز کهم" این مربوط است به دولت که میباید سیطره بکنیم" منیش جهزو ئهوانه بووم قسهم کرد. بهعدان قسه وه گهردی فهره کردیم دیم حهساب ئهوه یه شتێتره، نیتویی به هیج سورهتێ لێره شتێێ به وجود بایی که مهردم وهناوی دهخاڵت داشت. یه سیتهرهی دهوڵهت تواس خهیلی وهحشتناکتر له ههن زهمان شا. وه پیش وهتمان ئاغا تۆ له عهلم بدتری له ئهقباڵ بدتری ئهسڵهن مهعلوم نیه له کوره هاتیی وهلی خهیلی پهر رووتر لهوه بیی و حهسابش داشت ئهلبهته چهمران ئامهێ بچوکویی نهویی، یهکێک له مهغ یهله موهیم ریازی بوویی ههم له ئێران و ههم له خارج مونتها خۆ له نهزر فکری و بیر وباور ئهو جوره که بنده دهرک کردووییم به ههر حاڵ به قهوڵ خۆیان ئهڵبهته ئهحترام دیرم وه گهشت دینی بنده ههمچوو قودرت موسڵمانی نیریم وهلی موسڵمانان ئهژن " ئهسکرومات مولتاق و مهل خیر کهسی که مردوه ناوی وه خۆش بارین" ئهو مهرحومه ئهحساس کردیم یه شتێک عهجیب و غهریب بیی یه جوره مهسهلهن با یهزید بهستامی یا مهنسور حهلاج یه چهنهوو شتێهکه یهجوره ئهحساسم کردووه ئاسمانی بیی چوون گومان کهم جهناب شێخ عوسمانیش دهوری تاریف داشت. دهوری شروع کرد یه دهروی وهت، وهت ئێمه تا ئاخرین لهحزه گهرد رهفیق یهلمان لهو مهحهله له مهریوان دهرگیری بوویی لهو مهحهله گهرد گهشتیان ئهرتبات تلفونی تا ئاخر داشتیم. وهتم ئاخر ئاغا ئانجا ههر بهرق نیری چ جوری تۆ ئهرتبات تلفونی داشتی، به ههر حاڵ ئیتوری بیی ئهوڵهن موهیم بیی بزانی دیدیان راجع به مهردم چهس؟ یانی حهساو کهن یه عیده مسئلهن پهرنده سهر کار دارن در زمن ههدفیان یهوهیه ئێره بکوتن مونتها ئاڕای بنندهیش ئهو زمان یهله زیاد مهعلوم نهبوو که یانی ئهڕای توان مهریوان که زیادیش هندی چه جوری مههاباد ههس سهردشت ههس ئهو جوره یه عومره سونته پێشمهرگایتی داره ئهڕا ههر لێره؟
به ههر حاڵ شهکڵ گردن ئهو نیرو مسهلح مونزم له شههر مریوان . دهرگیر بوونه گهرد پادگان مهریوان، که تیپ ێک بوو و زهفهر نهکردن پادگان وه مهریوان، و هاتن گروهای موختلف پی در پی و دروس ترفند یهله بدیل یهله که داشت مهریوان مهخسوسهن کاک فوئاد فکر ئهساسی کار کرده بانی یه بیی که دهوڵهت موستهسهل کردبیی چه بکهیی. بهعد که توان بان ناو شار ئێمه، کاک فوئاد وهتی بهچینه دهشت له شههر. کوچ کردین و چووینه ئهو شهخس کانی میران، بهڵی شهخس کانی میران لهو لا هاتن منجمله ئهوڵ کهسێک هات مرحوم لاهوتی بیی. ئهڵبهته ئێره جێ نیه من له خاتراتی خۆم گهشت ئهوانه نووسامه و ئهتوانم بیژم مهرحوم لاهوتی یادم با حوسن نیتی بیی. موقع خوداحافزی کاک فوئاد وبنده له خزمهتی ئهو پیاوه چیمین عهرزکه خزمهت عهرزکهم ئهڕات تا دهری زهریوار. مهرحوم لاهوتی ئههل شمال مازندران بیی، من وه شوخی وهتم حهزرت ئاغا "یهک ئایت لا مهلینی نمیفرماید" اینجا آبش خوبه.
ئهویش خهنیی و به من وهتی با ئهو لههجه خودش تۆ به من میخندی من خیلی شنا بلدم. بعد کهفته گیره وهت یه کاری بکین، ههمیشه وه من وهتیه موهندس و کاک فوئادیش وهتی دکتور، ئای دکتور ئای موهندس اینجا خونریزی نشه حالا شماها ئهگهر کشته بشی چیزی نیست، مردم نهشهن، قسه یهله عجیبی ئهکرد. وهتم خیلی ممنونیم ئێمه بمرین و ئێمه نمرین، وهلی بهعد ئهو قهراره قهرار بوو وه گهرد یهک بنوویسین، گمان کهم جهناب شیخ عوسمانیش نهزری بوو کهمی یه فهره با حوسن نیت هات خیلی غیر تهبیعیتر له مامور یهلهتر رژیم. لهو کهنار دهریا من پی وهتم، وهتم ئاغا وهی تفکری که تۆ دیری ئهگهر ڕاس ئهژئ حهتمان جهمهوری ئیسلامی کوشهته. ئهشک هاته ناو چاوی وهت من بکوشی؟ وهت ئێره جهنگ نهووه.
یهک کهسێکیش ههمڕای بیی له تهی ئهو لاندوێره ههر عهکس له من خهستیا. منیش وهتم در زمن بهو ئاغایش بیژه گومان کهم منی فهره فتوو ژنی یافتیه ههر زوو زوو عهکسم خهیی لائهقهڵ دوو عهکس ئهڕای خۆم بنێرێ.
ئهو ئاغا بهعدن ناسیم کیه ههمانیش ههس و ههمانیش جزو محافیهله رئیس جهمهوریهله، بهعدنیش زانیم یه فامیلی جهوری گهرد من دیری خوب ئهوه شاهد بیی که من وهتم ئاخری رژیم کوشهتهت. بهعدش زانیم قهسمهتن ئاغا سهکته کردیه و مردیه
بهعدهها ئهو دوهت ئاغای رهفسنجانی ئهنشاڵا خودا عهرز عومر و تول عومری بیهت خانم فایزه له خاتراتی وهتوویی. وهتوویی شووی من گردن شویی کوڕی لاهوتی بیی. دکتوریش بیی پزشکیش بیی، بهرعهکس خۆی خیلی ئام خۆش تیپکش بوویی. ئاغائ لاهوتی قهد بڵند و چاو پاو خیلی خوب، خانم فایزهش گهش دینه. بهههر حاڵ وهت من تلفون کردم باوکم که باوکه شوم گهردنه تا باوکهم هات جواب بدات من ئاغای لاجوردی له زندان، باوک شوم کوشتی. من گا گای فکر کهم یهزره ئهو موقع کوشتنهسه له یادی بیی که مهسهلهن ممکهنه به قوڵ خۆی یه کورد دهاتی چه قسه کردی؟ یا لائهقهل ئهو پیاێێ که گهردی بیی ئهو کوڕهی ئهو وهخته ههجده نۆزده ساڵی بیی حهتمان ئهنهکه چلو ههفت ههشت ساڵیه و مهنییه حهتمهن ئهوێشی هاتیا وهلحاسڵ سیاست یهله کاک فوئاد وهکار بردی دهوڵهت مهنتر کردی نهزانی چه بکهی عهرز کردم وه نیرو کهمه و ئهرزشه کهمه لهرهکه عهرزم نیه ستوان یهک بوشم، ئهوه عهرز ئهوڵ کردم. ئهڕا رژیم ئهقهره فشار هاوردی بان مهریوان؟ و ئهقهره زوویی زوویی هاتن؟ نهزرتان بوو له پاوه وه وجود ئهو گهشته نیروه مونتها بیی نهزم وهو دلیله خومینی فهرمان جههاد دا، جههاد فهقهت له ڕێ گیان چهمران نهوویی، چهمران یه نهفهر وویی، خۆێانیش بهد کوشتیان زاههرهن. مسئله ئهو بیی ئهوره دهروازی دوو وهڵاێت کورد نشین بیی، منابع نهفتی داشت سهر ڕاه تجارت بیی ئهوه یهک، دوو لهو لایی بیشم له خاک عهراق منابع نهفت خانهقین له تهرف غهرب نهتوانی رێ با یانی عهمهڵ پێشمهرگایتی و پارتیزانی ههر نویی لهوێ دهشت سافه وهلی له خاک ئێران و کویل و ئاغدان تا نهفتخانهێش چوون وهیی دهلیله ئهگهر دقت بکهن، ئهحتیاج وه دقت نیه خهیلێ ڕووشنه ئهو مناتقێ که رژیم عهراق له مهردمی چۆڵی کرد ههر له بیزار و سهر شوورو یانی له خوارتر مهنتهقهی شاهۆ تا شههر قهسرشیرین، قهسرشیرین ساف کرد باقی ئهوانه قهڵخانی و زههاو و ههورامان و جوانروو و باوجانی و سهڵاس گهشتی کێشاته ناوۆ که ریی ئیی مهنتهقه خالی بوو رژیم ئیرانیش ناخوئاگا گهرد ئیی تئوری بیی، ئهوهش گهرد ئیی تئوریه بیی. بنابراین حهساو کردیان ئهگهر یه چنین نیروی ویی سازماندهی و مهغز یهله جور فوئاد لهو مهنتهقه بتوانن یه جور نیروی قورس و قایم بهوجود بیارن، سهبح و سووز لێره سهرازیر بوونه خوار هیچکه نیه نهوای بگرێ. زاههرهن رژیم یهل بیژن ئا له شاهۆ وهبان بچنه لیست سوسهی منهو و کورد. موعتقد است کورد حهتمان باید سونی بێێ، یه باقی شیعه نیه ئهقهره عهقڵیان ها بان. وهیی دهلیله یهکێک له مناتق فهره جدی ئارایان مهریوان بیی، ئهو نهزم و ترتیب و شهکڵیشه که له مهریوان بیی بیشتر ترس بردوویی گیانیان و زانستیان که ئهو نهزم و تهرتیبه نهایت یه جوریی هی یه پیاوه و رهفیق یهلهتریان کارکوشته، زیندان بیی .ئاگاه، باسواده، هینه خود مهنتهقهس ریشهی مهنتهقهی دییری خهیلی جدی بیی ئهڕایان وهلا یه زۆری بان مهریوان هاوردن له بان جێهلهتر ئاوا ناوردن له بازی جێهل ئهسلهن سونهتی پێشمهرگه بیی عهرزکهم له سهردشت و بانه. وهلحاسڵ ئهوی که ئهڕای من ئهفتخاره له زندگیم و ههمیشه منیا له خاتراتمیش نوسامه گهشتی ئهو مسایله رفاقهت گهرد یی پیا بیی ههر جوره که دوستان نهزیکی گهشتیان وهتن. ئێمه مدت رهفاقتمان کهم بیی نهزیک و ئهرتباتمان وهلی خهیلی گهرد یهک نهزیک بییم. من ههمیشه وه شوخی و غهیره شوخی وهتیمه شاید کهس یهلی وهن لێره وه یادیانه وه ئهعتراز وهتیم ئاخر ئاغا تۆ پۆسه چیت ئاخر ههر له ڕێهله تیت و ئهچیت جهنگه تۆ خهیال کهی مهسهلهن تهفریحه. خوب یهکهتر بهلێ بچوو ئهو کاره بکا خۆی نهچیات
ئهو رۆژه سهبح له "قامیشڵه" پشت مهریوان جیا بووینۆ له یهک وه ئهو کوڕه لێرهش ناوی هاوردین تههمورس ئهکبری. ئهو کوڕه ئیجازه بهن کهمی له بارهی بیشم. ئهوه وه نهزر من ئهو کوڕه عوقابی جوانی بیی که فهره ئاسمان یهلێ ڕاسی شهگفتی ئافرینی له مقابلی بیی که ههنوز دهروازی وا نهکریاوی ئهگهر بمنیات. نوویسهر بیی، هونهر پیشه تاتر بیی، خهتات بیی، مجهسهمه ساز بیی، نهقاش بیی دونیاک ئهستعداد داشت خهێلهکیش عهلاقه داشت به کاک فوئاد. وهختی توسن بهچن ئهو نهتواس بوسی ئهوره. وهتم کاک فوئاد ئهچی ئهویش له خهدمهتت بێ بعد .... که متاسفانه ههر دووکیان ئاڕای ئهبد چین وه داخهوه.
ئهو سهبێ هیچ وهخت له یادم نهچوو ئهوان که چوون ئیمهش قهرار بوو بچیم بهعد رۆژ بهعدی له پاسگای " کانی کون " ئهو ڕێگهی بین قهمچیان و مهریوان ئاخر توهسووران له سهر ئهو مسهلهس شلێره لهوره منتزر کاک فوئاد بووین. شهو لهو مهنتهقه بووین هاتین پشت توهسووران یه جیی پی وهتیان " کانی بهرد" لهوره نشتبیم و جار جارێکیش دهڵه زهقهره خهبری ناخۆش. دوو نهفهر لهو " دووپلوره و بهردهڕهشه " هاتن قسه کردیان وهتیان له دهور کانعمهت تهقه بیی ڕهنگه رهفێقهکانی ئێوهش تیا بووبوون. به ههر حال تهسمیم بگریم چ بکهین چ نهکهین. وهتم باوه لێره بهچینه شلێر، شلێر قهتع بهکهین لهو لا بچین سهقهز بچمه نهوای کاک فوئاد و بتواین ناین وهزع خهتره. چیم شلێریش بهڕیم لهولای که بایم بان له شلێر تقریبان یه 50 ـ 60 مهتری پیچێک بییکه بچیی بان دههێک دیی ده نهوویی گهلهداری بیی " قهزڵوێڵ " بهچمه ئهوره کانیک بیی منیش بهچمه سهر کانیی وهلی فهره ماندوو و شهکهت و ناتوان بووم ڕاسیی. برای کاک تیموری مستهفا سۆڵتانی ئهویش شههید بوو کاک ناسهر ڕادیو وهدسی بیی هات گیره کردیه وهتم چهس وهت وهلا ڕادیو ئهژی کاک فوئاد شههید بیی وهتم چی؟ گردی من و بهعد ئهخبار بهعدی وهتی دیم بهڵێ. نهک فهقهت سهعاتێک بهڵکێ نیم ساعات یهک بار ئهعلامی کردیه سهر دهسهی ئهشرار و ئهوان یا بازی جاریش وهتیان کمونیست و ناو یهلێ موختلهف که خۆیان دیرن وهلی تهکراری کردیه ههر نیم سهعات یهکبار و کهسێتر و ئهسمێ ئهو تههمورسیش عهوزی خوندیان سوادیان نوویی وهتیان سهڵوات ئهکبری، من زانستم ئهو شههید بووه. به ههر حاڵ یه شتێهله بیشتر ئهوان لهوره بینه زانن دقیقتر له بانی. له وهراوهر " کانهعمهت " نیشتن ئهوانیش تێن یعنی چهمران بهعد از هورامان تێن ئهو پاسگا یهله ئابادان کا چوون ناو ئهو پاسگا یهله زاهران له کهس یهله پهرسن بازێکیش ئهژن شاید مهسهلهن دوو سێ نهفهر دیمنه مسلهح لێره و تا ئهوانیش وهخویان کهفتهن محاسهره بوون ئهمما یهکێ دوو سێ یانیان قهبلهن چ شته کهن توانیین ڕزگار بهن و ئهمما کاک فوئاد و تههمورس مینن جهنگ کوتایی وهلی وه دهرێژایی ئهبد ههمیشه مهنن. ههمیشه مهنن و ههمیشه مینن.
من یهکی وهجور من باید فکرێ وه ڕای خۆم بکهم که چهتور بچم، ئهگهر بتوانم هیچ شانسی دیه ئهڕای من نیه ئهومیدوارم ئیمهش بتوانین ئیجوری بچین ههر وهو شهخسیت و وهو مهنش و وهو بهرجهسته گی یهلیانه بمنینین
بهعدش دینه که له فیلم ئهر تهمام مهزار یهلیان تهخریب کردن. من توام لێره و ئاخر یهله قسهم ئه پیشنهادی بکهم ئهگهر ئیی جهلهسه بهپهزیری ناو ئهوڕوو له تاڵهسوار ههڵگرین ئهگهر بکری بنین شیرین سوار یا سووره سوار. ههر چهش توان ئهو کوچک یهله بشکنن وهلی ڕۆژی بوو و نهیلهن کهسی گریه بهکا ئهڕایان و نهیلهن له بان قهور عهزیز یهلیان بچن. به قوله ئهو شاعر خوب ایرانی ئهژهت:
به صفای تو که رندان بلاکش فردا جز به یاد تو و نام تو ننوشند همه
ئهگهر قهبول بکهن ئهو ناوه عهوز بکهن ئهگهریش نهو.
بژین و سهرکهوتوو بهن خوداحافز